Sa dolaskom toplijih dana, vrijeme je da se klima uređaj automobila pripremi za upotrebu.
Kako bi izbjegli probleme sa klimom na +40 stepeni, bolje je izvršiti preventivnu inspekciju i servis ovog bitnog sistema već na proljeće.
Prvo da se podsjetimo kako ovaj uređaj radi.
Postoji više varijacija na temu, ali uglavnom svi klima uređaji rade na sličnom principu, koji se zasniva na promjenama temperature i pritiska rashladnog medijuma u zatvorenom sistemu.
Razmjena toplote se odvija preko dva glavna elementa: kondezatora (hladnjaka klime) i isparivača. Sva nauka se svodi na to da isparivač bude hladniji od okolnog vazduha (preuzima na sebe toplotu) i da kondenzator bude topliji od okolnog vazduha (predaje toplotu okolini).
Klima uređaj kao medijum za prenos toplote koristi gas R134a, koji se od 90-ih godina primjenjuje u auto-industriji, a često se naziva i „Freon” iako je to samo naziv jednog brenda.
Navedeni gas se sabija u kompresoru i pod pritiskom se sistemom crijeva dovodi u kondenzator (hladnjak klime) koji se nalazi u prednjem dijelu automobila, obično kod hladnjaka rashladne tečnosti motora.
Ovaj dio sistema ima istu funkciju kao vanjska jedinica kod kod kućne klime.
Tu se prethodno sabijeni gas hladi i prelazi u tečno stanje, a zatim usmjerava na sušač, koji uklanja vlagu, ukoliko se pojavila u sistemu.
Nakon sušenja, tečnost dolazi do ekspanzionog ventila, u kojem se dešava ta “magija” hlađenja.
Poznat nam je onaj stari fazon iz školske fizike, da voda proključa na nižoj temperaturi na planini, jer je gore niži pritisak. Tako je moguće tečnost dovesti do ključanja, ako oko nje dovoljno snizimo pritisak, a pad pritiska znači i pad temperature.
Ovo svojstvo materije se koristi upravo u ovom ventilu, koji redukuje pritisak i rashladni fluid iz tečnog stanja prelazi u paru, odnosno smjesu gasa i tečnosti, a u tom trenutku njegova temperatura opada.
Navedena hladna para cijevima stiže do isparivača (obično se nalazi blizu putničke kabine), koji preuzima toplotu od vanjskog vazduha i tu dobijamo taj efekat hlađenja vazduha.
Rashlađeni vazduh se usmjerava ventilatorom u putničku kabinu, a tokom apsorpcije toplote smjesa prelazi u potpuno gasovito stanje, vraća se prema kompresoru i ciklus se nastavlja iznova.
Na isparivaču se kondenzuje vlaga iz vazduha, pa se zato ispod automobila mogu vidjeti one lokvice vode kada klima uređaj radi.
Zaptivne gumice i crijeva vremenom gube elastičnost , pa tokom jedne godine klima uređaj može izgubiti i do 15% rashladnog gasa iz sistema, a njegov manjak se manifestuje slabim hlađenjem.
Sami možete pregledati i remen koji pogoni kompresor, jer ako je labav, remenica kompresora će proklizavati i time smanjiti efikasnost kompresora.
Ukoliko se automobil često vozi autoputem pri višim brzinama, na saću hladnjaka se nakupljaju insekti i druga prljavština, pa je za ispravan rad hladnjaka poželjno redovno čišćenje od ovih nečistoća.
Rashladni fluid takođe sadrži i uljnu komponentu, koja služi za podmazivanje ležajeva kompresora.
Iz tog razloga je potrebno i zimi povremeno uključiti klima uređaj, kako bi ležajevi kompresora bili pravilno podmazani.
Klima uređaj je najbolje provjeriti tako što ćete nakon 2 minuta rada motora u leru, uključiti klima uređaj i podesiti snagu ventilatora na najjače, a temperaturu na najnižu moguću.
Iz ventilacionih otvora trebalo bi da izlazi vazduh orijentaciono upola niže temperature od vanjske, a ukoliko vazduh nije dovoljno rashlađen ili je struja vazduha slaba, vrijeme je da posjetite servisera.
Serviser će detaljnim pregledom utvrditi eventualno curenje gasa i po potrebi dopuniti sistem.
Kako se klimatizacioni uređaj tokom zime često drži isključen, postoji mogućnost da se u ventilacionim kanalima i na isparivaču nakupe razne bakterije, buđ i slični mikoorganizmi, a ako se iz otvora osjeti neugodan miris, vrijeme je za dezinfekciju klime.
Moderni servisi imaju specijalne uređaje za ovaj postupak, ali moguće je ovaj postupak obaviti i samostalno.
Na tržištu se mogu naći proizvodi u obliku pjene ili spreja, koji se apliciraju na isparivač i ventilacione kanale i time uklanjaju patogene mikroorganizme i ostavljaju svjež miris.
Primjena ovih sredstava je različita u zavisnosti da li se radi o spreju ili pjeni.
Sprej se primjenjuje tako što se čitav sadržaj boce disperzuje kroz usisne otvore klima uređaja, koji se nalaze obično ispred nogu suvozača, a automobil se zatvori i ostavi da radi, dok se klima-uređaj se podesi na recirkulaciju vazduha. Nakon 15 minuta, sistem je dezinfikovan, a automobil je potrebno detaljno izvjetriti.
Primjena pjene je nešto drugačija, uz pakovanje dolazi i dugačko crijevo, koje se uvodi kroz ventilacioni otvor do isparivača. Sadržaj boce se nanese i ostavi da djeluje oko 30 minuta, nakon čega se klima uređaj uključi da radi neko vrijeme, dok se sistem ne osuši.
Jedna od bitnih stavki za ispravan rad klima-uređaja je i filter klime ili filter polena, kako se još naziva, jer je moguće da neugodan miris iz ventilacionih otvora potiče upravo od zaprljanog filtera.
Ovi filteri su izrađeni od specijalnog papira koji zaustavlja i mikročestice nevidljive golim okom, a tu se ubrajaju prašina, polen, buđ, bakterije i sl.
Kada je zaprljan, stvaraju se uslovi za bujanje patogenih mikroorganizama u ventilacionom sistemu, što pored neugodnih mirisa, može dovesti i do zdravstvenih problema, a čest simptom je da se stakla sa unutrašnje strane teško odmagljuju tokom hladnijih dana.
Budući da ovaj filter u prosjeku košta do 20 KM, potrebno ga je prilikom svakog redovnog servisa zamijeniti, jer ne treba zanemariti činjenicu da kada neko tokom vožnje kihne pri brzini od 50km/h, on pređe 13 m naslijepo!
Klima uređaj ne treba posmatrati isključivo kao uređaj koji podiže komfor u automobilu, nego kao i bitan sigurnosni faktor, jer su studije pokazale da previsoka temperatura dovodi do sporije reakcije vozača, pa se klima uređaj sa pravom može nazvati elementom pasivne sigurnosti automobila.
Kako je Seat uspio da napravi gorivo od smeća, možete pročitati ovdje.
Vladimir Grujić
